Synod w Clermont

Synod w Clermont

Podczas synodu w Clermont 27 listopada 1095 roku zapadła decyzja, która z pewnością wpłynęła na losy Europy i całego świata. Papież Urban II wezwał wszystkich chrześcijan, aby odzyskali Ziemię Świętą, a przede wszystkim Jerozolimę, z rąk niewiernych. Tę datę uznaje się za początek wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej, które trwały przez blisko dwa wieki, do 1291 r.

Kryzys papiestwa

Rok 1088 to niezwykle trudny czas dla Kościoła Katolickiego. Przede wszystkim w Rzymie rezyduje antypapież Klemens, którego wyznaczył cesarz niemiecki Henryk IV, główny wróg papiestwa w sporze o inwestyturę. Poza tym, Henryk IV sprzymierzył się z Cesarstwem Bizantyjskim, co miało niemałe znaczenie, gdyż stosunki między Kościołem Zachodnim a Wschodnim po schizmie są niezwykle chłodne. Potrzeba więc wybrać na papieża prawdziwego męża stanu.

Odon de Lagery, czyli Urban II

Urban II

Dlatego też w marcu 1088 r. konklawe w Terracinie wybiera byłego legata papieskiego Francji i Niemiec, Odona de Lagery'ego, na papieża. Odon, który przyjął imię Urbana II, staje przed niezwykle trudnym zadaniem odzyskania władzy papieskiej z rąk antypapieża. Z czasem udaje mu się podporządkować Kościoły Francji i Hiszpanii, osłabić pozycję Henryka IV i odzyskać Rzym. Dzięki tym działaniom w 1095 r. jest już bezsprzecznym przywódcą duchowym wszystkich chrześcijan zachodnich.

 

Zainteresowanie Wschodem

Urban II uznaje, że sprawa zjednoczenia podzielonych Kościołów jest kluczową. Zdejmuje on klątwę z cesarza bizantyjskiego Aleksego. Dlatego też na synodzie w Piacenzie (marzec 1095 r.) pojawiają się posłowie bizantyjscy, którzy opowiadają o cierpieniach chrześcijan wschodnich, które wyrządzają im muzułmanie. Proszą o oddziały wojsk najemnych, tak bardzo potrzebnych Cesarstwu borykającemu się z problemem braku żołnierzy. Słowa Bizantyjczyków wywierają na Urbanie i pozostałych biskupach ogromne wrażenie. Wtedy też w umyśle papieża zaczyna kiełkować pomysł znacznie większy - pomysł świętej wojny.

Cesarz bizantyjski Aleksy Komnen

Synod w Clermont

Urban II postanawia zwołać we Francji synod, na którym zjawiają się głównie biskupi francuscy. Wcześniej podróżuje przez ten kraj, wizytując różne biskupstwa i parafie. Spotyka się również z wpływowym arystokratą, Rajmundem z Tuluzy. W końcu, od 18 do 28 listopada ma miejsce synod w Clermont. Spisano na nim równe dekrety, przeciwko symonii i małżeństwom księży, świeckiej inwestyturze. Ekskomunikowano króla francuskiego Filipa za rozwód oraz biskupa Cambrai za symonię. Jednakże nie dzięki tym decyzjom synod w Clermont wpisał się w karty historii. 27 listopada papież ogłasza, że chce publicznie wygłosić doniosłe przemówienie.

Papież rozmawiający z biskupami

Deus lo volt!

Na te słowa tak wielu duchownych i świeckich zbiega się do katedry, w której były przeprowadzane obrady, że w końcu Urban II decyduje się na przemawianie na błoniach za miastem. W swojej mowie papież podkreśla konieczność zbrojnej pomocy wschodniemu braciom w wierze. Opowiada o ucisku mieszkańców Ziemi Świętej, o profanacji najświętszych miejsc chrześcijaństwa, o trudnościach pielgrzymów pragnących dotrzeć do Jerozolimy. Dlatego też ziemie te należy odbić z rąk niewiernych. Niech na tę wyprawę wyruszy każdy, bogaty i biedny, rycerz i chłop. Kto polegnie w świętej wojnie, zyska odpust grzechów, kto zwycięży, zdobędzie Bożą łaskę, a także ziemski dostatek.
Przemówienie zostało przerwane okrzykami tłumu "Deus lo volt!", czyli "Bóg tak chce!". Francuski biskup Ademar Le Puy poprosił papieża o zgodę na udział w wyprawie, za jego przykładem poszły setki innych ludzi zgromadzonych na błoniach.

"Bóg tak chce!"

Więcej konkretów

Papież odprawia zgromadzone tłumy, zwołuje zaś biskupów, aby uzgodnić z nimi dokładniej kwestię krucjat. Uchwalają, że kościół będzie opiekował się majątkiem pozostawionym przez krzyżowców w Europie, i po ich powrocie zwróci go. Decydują również, że każdy uczestnik krucjaty musi mieć naszyty na ramieniu czerwony krzyż. Kto ślubuje wyprawę krzyżową do Ziemi świętej, musi ją odbyć pod groźbą ekskomuniki. Datę rozpoczęcia krucjaty wyznaczają na 15 sierpnia przyszłego roku. Wtedy to krzyżowcy mają opuścić swe domy i zebrać się w Konstantynopolu. Przywódcą I Wyprawy Krzyżowej ma być Ademar Le Puy, ten, który pierwszy zdecydował się na uczestnictwo w krucjacie.

Najważniejsi dowódcy

Problemem Urbana był fakt, że jak dotąd chęci uczestnictwa w wyprawie nie wyraził żaden z możnowładców. Dlatego rozsyła listy i nakazuje duchownym nakłaniać wiernych do idei krucjat. Jako pierwszy, 1 grudnia 1095 r., Rajmund z Tuluzy składa ślub. Jak wiemy, papież rozmawiał z nim już wcześniej, przed synodem w Clermont, dlatego też możemy przypuszczać, że nie była to spontaniczna decyzja. Rajmund liczy na przywództwo w krucjacie, jednakże Urban odpowiada negatywnie. Następnie krzyż biorą Hugon z Vermandois (brat króla francuskiego Filipa, który nie mógł brać udziału w krucjacie jako że był ekskomunikowany), Stefan hrabia Blois oraz Gotfryd z Bouillon i jego brat, Baldwin z Boulogne. Natomiast z Italii chęć uczestnictwa zgłaszają książęta normańscy Bouemund i Tankred. Udział tak znamienitych osobistości pociąga całe rzesze rycerstwa. Zamysł Urbana II, przedstawiony podczas synodu w Clermont urzeczywistnia się: Europa szykuje się do świętej wojny

Dowódcy I Wyprawy Krzyżowej: Gotfryd z Boulogne, Boemund, Rajmund z Tuluzy i Tankred